Trẻ thế nào được coi là chậm nói?

Chậm nói ở trẻ là một trong những vấn đề phát triển thường gặp khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng. Việc nhận biết và hiểu rõ nguyên nhân cũng như cách khắc phục tình trạng này là vô cùng quan trọng để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách bình thường. Trong bài viết này, Trung Tâm Tường Minh sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về chậm nói ở trẻ từ dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân đến khi nào nên đi khám và các cách giúp trẻ cải thiện khả năng ngôn ngữ.

Nguyên nhân trẻ bị chậm nói

Chậm nói có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau và mỗi trẻ có một tình trạng riêng biệt. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

• Khả năng vận động của miệng kém phát triển: Một trong những nguyên nhân chính khiến trẻ bị chậm nói là do trẻ gặp khó khăn trong việc điều khiển các cơ miệng, lưỡi, hàm và răng. Những cơ này đóng vai trò quan trọng trong việc phát âm và tạo ra âm thanh. Nếu trẻ không thể điều khiển tốt các cơ này, chúng sẽ khó khăn trong việc phát âm và học nói.
• Vấn đề về thính giác: Thính giác có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nói của trẻ. Nếu trẻ gặp vấn đề về thính giác, chúng sẽ không nghe rõ hoặc không thể nghe thấy các âm thanh và lời nói từ môi trường xung quanh. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc bắt chước âm thanh và học ngôn ngữ.
• Chậm phát triển tổng thể: Một số trẻ chậm nói vì các lý do liên quan đến chậm phát triển tổng thể. Điều này bao gồm chậm phát triển trí tuệ, tự kỷ hoặc các rối loạn thần kinh khác. Trẻ em trong tình trạng này thường gặp khó khăn trong nhiều khía cạnh của phát triển, bao gồm cả ngôn ngữ.
• Môi trường sống ít tương tác: Trẻ cần được tương tác, trò chuyện và lắng nghe để học hỏi và phát triển ngôn ngữ. Nếu trẻ không được tiếp xúc với môi trường có nhiều lời nói, không được khuyến khích giao tiếp thì khả năng nói của trẻ có thể bị chậm hơn so với bình thường.
• Yếu tố tâm lý: Sự căng thẳng, lo âu hoặc tình trạng bạo lực gia đình cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Những yếu tố này có thể làm trẻ bị kìm hãm trong việc giao tiếp và bày tỏ bản thân qua lời nói.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị chậm nói

Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm nói có thể khác nhau ở mỗi giai đoạn phát triển. Tuy nhiên, có một số mốc thời gian và biểu hiện mà các bậc cha mẹ có thể quan sát để đánh giá sự phát triển ngôn ngữ của con:

• Ở 12 tháng tuổi: Trẻ chưa có khả năng bập bẹ hoặc phát ra âm thanh rõ ràng. Trẻ không có dấu hiệu cố gắng giao tiếp bằng âm thanh hoặc các cử chỉ đơn giản như chỉ tay, lắc đầu.

• Ở 18 tháng tuổi: Trẻ có thể chỉ nói được một vài từ đơn giản hoặc không thể phát âm các từ cơ bản như "mẹ", "ba". Thậm chí, trẻ không có sự phát triển về ngôn ngữ so với những tháng trước.
• Ở 24 tháng tuổi: Trẻ chỉ nói được rất ít từ (dưới 20 từ) hoặc không thể kết hợp các từ lại với nhau thành câu ngắn. Một số trẻ có thể không hiểu và không phản hồi lại khi người lớn nói chuyện với chúng.
• Sự khác biệt trong cách giao tiếp: Trẻ chậm nói thường có xu hướng sử dụng nhiều cử chỉ hơn lời nói để giao tiếp. Chúng có thể dùng tay để chỉ đồ vật, kéo người lớn đến vị trí mình muốn mà không phát ra âm thanh hay lời nói.

Dấu hiệu này giúp phụ huynh dễ dàng nhận biết và so sánh với sự phát triển bình thường của trẻ khác. Nếu con bạn rơi vào các trường hợp trên, đây có thể là dấu hiệu của chậm nói và cần được quan tâm kỹ lưỡng hơn.

>>> Xem thêm: Những dấu hiệu nhận biết sớm trẻ tự kỷ mà phụ huynh cần lưu ý

Trẻ chậm nói khi nào cần đi khám?

Không phải trẻ chậm nói nào cũng cần đến gặp bác sĩ. Một số trẻ phát triển ngôn ngữ chậm hơn so với bình thường nhưng vẫn nằm trong giới hạn phát triển an toàn. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu sau, việc đưa trẻ đi khám là cần thiết:

• Trẻ không phát âm: Nếu con bạn đến 2 tuổi mà vẫn không phát ra được bất kỳ âm thanh hoặc từ ngữ nào, hoặc rất ít, đây có thể là dấu hiệu nghiêm trọng cần được thăm khám ngay.

• Vấn đề với khả năng hiểu: Trẻ chậm nói không chỉ gặp khó khăn trong việc phát âm mà còn khó hiểu những gì người khác nói. Nếu trẻ không phản ứng khi nghe tên mình hoặc không thể thực hiện các yêu cầu đơn giản từ người lớn, đó có thể là một dấu hiệu cần quan tâm.
• Thính lực kém: Trẻ không phản ứng với âm thanh lớn, không quay đầu khi có người gọi hoặc không chú ý đến âm thanh xung quanh. Vấn đề thính giác có thể là một nguyên nhân dẫn đến chậm nói.
• Trẻ không giao tiếp bằng cách nào khác: Nếu trẻ không chỉ không nói mà còn không giao tiếp bằng các cử chỉ khác như chỉ tay, cười hoặc sử dụng ánh mắt để thể hiện mong muốn, thì việc kiểm tra tâm lý và phát triển là cần thiết.

Trẻ bị chậm nói và các cách khắc phục

Đối với trẻ chậm nói, việc khắc phục cần có sự kết hợp giữa các phương pháp can thiệp y tế, giáo dục và môi trường sống:

• Trị liệu ngôn ngữ: Đây là phương pháp hàng đầu dành cho trẻ bị chậm nói. Chuyên gia ngôn ngữ sẽ làm việc với trẻ để cải thiện khả năng phát âm, từ vựng và kỹ năng giao tiếp. Các buổi trị liệu này thường được thiết kế dựa trên mức độ chậm nói của trẻ.

• Tạo môi trường giao tiếp: Để trẻ có thể học và phát triển ngôn ngữ, phụ huynh nên tạo ra một môi trường giao tiếp phong phú. Hãy trò chuyện với trẻ thường xuyên, kể chuyện, đặt câu hỏi và khuyến khích trẻ trả lời dù chỉ là những từ đơn giản.
• Khám và điều trị thính giác: Nếu nguyên nhân chậm nói là do vấn đề về thính giác, việc khám và điều trị sớm là rất quan trọng. Các thiết bị trợ thính hoặc phẫu thuật có thể được sử dụng để cải thiện khả năng nghe của trẻ.
• Tham gia các nhóm hỗ trợ phát triển: Các lớp học kỹ năng, nhóm chơi cùng bạn bè đồng trang lứa cũng giúp trẻ phát triển kỹ năng ngôn ngữ thông qua việc quan sát và bắt chước các hành động, lời nói của người khác.
• Sự kiên nhẫn và động viên: Mỗi trẻ phát triển ngôn ngữ ở tốc độ khác nhau, vì vậy cha mẹ cần kiên nhẫn và luôn động viên con. Hãy khen ngợi mỗi khi trẻ cố gắng phát âm, sử dụng từ ngữ và giao tiếp.

Kết luận

Chậm nói không phải là một điều quá đáng lo nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời. Hy vọng qua bài viết trên, Trung Tâm Tường Minh đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về tình trạng chậm nói ở trẻ từ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết cho đến các cách khắc phục hiệu quả. Hãy luôn chú ý đến sự phát triển ngôn ngữ của con bạn và đưa trẻ đi thăm khám khi cần thiết để đảm bảo trẻ nhận được sự hỗ trợ tốt nhất trong giai đoạn phát triển này.